Wat is typisch Nederland is het land van de tulpen en windmolens. Een Hollander loopt op klompen en eet graag kroketten, drop en bruin brood met hagelslag. Een maaltijd bestaat in Nederland uit aardappelen, vlees en groenten en er wordt naar muziek uit een draaiorgel geluisterd. Of toch niet?

Mensen die voor langere tijd in het buitenland verblijven, kunnen het je zo vertellen. Het kunnen soms kleine dingen zijn die je even doen verlangen naar ons koude kikkerlandje. Maar wat is nu eigenlijk typisch Nederlands? Waar komen 'onze' producten oorspronkelijk eigenlijk vandaan? Welke gewoontes of producten zal je in het buitenland niet zo snel vinden en hoe kun je het best aan typisch Nederlandse dingen komen? Wij zochten het voor je op.

Nederlandse historie

Veel 'typisch Nederlandse' dingen blijken, als je teruggaat in de geschiedenis, helemaal niet uit Nederland te komen:

• Zo komt de  kroket oorspronkelijk uit Frankrijk, waar de Amsterdamse bakker Kwekkeboom ze tijdens een vakantie in 1909 tegenkwam.
• De tulp vindt zijn oorsprong in Turkije, maar werd in 1612 door Nederlandse koopmannen meegenomen naar Nederland. De bloem bleek het in onze bodem goed te doen!
• Veel Nederlanders hebben er niet veel mee, maar het draaiorgel bestaat in Nederland al 130 jaar. In 1875 startte de Belg Leon Warniet met het verhuren van orgels en in 1920 begon de Duitser Carl Frei zelfs een complete orgelfabriek in Breda. De eerste draaiorgels waren namelijk in de 19de eeuw al in Frankrijk, Duitsland en België te vinden.
• De meeste niet-Nederlanders zullen niet erg gecharmeerd zijn als ze een zout dropje of salmiak aangeboden krijgen, maar wij eten ze maar wat graag! Het hoofdbestanddeel van drop, de zoethoutwortel en Arabische gom, wordt al eeuwen gebruikt tegen hoesten en buikpijn. Farao Toetanchamon nam het zelfs mee zijn graf in!
• Een typisch Nederland gerecht is stamppot - aardappels met zuurkool of boerenkool - maar we eten aardappels natuurlijk ook graag als patatje. Oorspronkelijk komt deze knol uit Zuid-Amerika en werd hij door de Spanjaarden in de 16de eeuw meegenomen. Toch duurde het tot de 19de voordat – na dieren en gevangenen - de bevolking aardappelen begon te eten.
• In de 16de eeuw hielpen molens bij het wegpompen van water uit de polders. Zo werd ons land droog, zodat we er konden wonen. Maar de molen zelf hebben we niet uitgevonden. De eerste exemplaren stonden namelijk in China en Perzië. Ze maalden er graan tot meel, terwijl de Nederlandse molens werden omgebouwd om water te pompen of hout te zagen.

Typisch Nederlands landschap

Zo vlak als Nederland is, is vrijwel geen enkel ander land ter wereld. Ook vind je bijna nergens zulke uitgestrekte weilanden, waar de koeien en schapen grazen en de wolkenpartijen erboven prachtig afsteken. Geen polders, dijken, duinen, maar ook geen grachten en de typisch gebouwde grachtenpanden en boerderijen. In de winter hoopt heel Nederland op een Elfstedentocht en in de zomer gaat men massaal op de been voor een wandelvierdaagse.

De fiets zal je in het buitenland zeker tegenkomen, maar het gebruiksgemak is niet overal hetzelfde als in Nederland. Vaak vind je alleen mountainbikes, zijn er geen fietspaden en is het dragen van een helm verplicht. Buitenlanders kunnen vaak niet begrijpen dat wij Nederlanders zo'n beetje alles verzekeren, maar wanneer we op de fiets stappen die zonder helm doen. De meeste Nederlanders missen dan ook dat ze overal met gemak van de fiets; of het nou voor een bezoekje aan de supermarkt, een tochtje over de hei of als vervoer tijdens een avondje stappen is. 

Nederlands weer

Over het typisch Nederlandse week raken we niet uitgesproken. Wist je dat er meer woorden zijn om een regenachtige dag te beschrijven dan dat de Eskimo's totaal aan woorden hebben? Ook gebruiken we veelvuldig het weer om een praatje op gang te brengen of om pijnlijke stiltes op te vullen om toch maar dat ongemakkelijke gesprek op gang te houden.  

Feesten en vieringen

Het kan soms moeilijk zijn om je in het buitenland vast te blijven houden aan typisch Hollandse tradities, maar in de praktijk blijkt een groot deel van de Nederlanders dit wel te proberen. Vooral Sinterklaas is een feest dat door Nederlanders ook in het buitenland gevierd wordt. Het oer-Hollandse feest wordt in het gezin gevierd, samen met andere Nederlanders, op een school, bij een Nederlandse vereniging of op de ambassade. Het snoepgoed dat we tijdens de Sinterklaas-periode eten - pepernoten, speculaas en marsepein - is in het buitenland meestal niet te vinden. 

Kerst wordt wereldwijd het meest gevierd, maar de Hollanders zijn misschien nog wel gekker op oud en nieuw. Natuurlijk mogen daarbij de oliebollen niet ontbreken. Vuurwerk is iets dat niet overal ter wereld om 12 uur wordt afgestoken, wat veel Nederlanders in het buitenland erg jammer vinden.

Het kerstfeest zoals dat in Nederland gevierd wordt met een boom, het liefst sneeuw, gezamenlijk met familie aan het diner of gourmettend en dan ook nog een de tweede kerstdag, wordt in de meeste andere landen anders aangepakt. Zo worden er in warme landen vaak barbecues op het strand gehouden en is er een stuk minder kerstversiering in huis. De lichtversiering in de buitenlandse tuinen zijn meestal een stuk heftiger dan we in Nederland gewend zijn. Ook zijn er in andere landen verschillende rituelen om het kerstfeest heen: zo gaat men in Australië graag op boxing day (26 december) naar het paardenrennen.  In Islamitische of Boeddhistische landen zal je weinig kerstsfeer aantreffen en in sommige landen valt kerst zelfs op een compleet andere dag.

Naast Sinterklaas is Koningsdag een typisch Nederlandse aangelegenheid. In weinig andere landen wordt de verjaardag van de koning zo uitbundig gevierd; met oranje verkleedpartijen, feestgedruis, muziek en natuurlijk de bekende rommelmarkten. Nederlanders zoeken elkaar in het buitenland vaak op op Koningsdag, bijvoorbeeld bij de Nederlandse ambassade, om oud-Hollandse spellen (tollen, hoepelen, sjoelen, enz.) te spelen, een bitterbal te snoepen en oranjebitter te drinken.

Zelfs voor het vieren van een verjaardag hebben we in Nederland compleet onze eigen rituelen. Zo zal je in het buitenland vrijwel nergens een kring met stoelen aantreffen tijdens een feest, wordt meestal alleen de jarige gefeliciteerd in plaats van het complete gezelschap en worden er één of twee, maar geen drie zoenen uitgewisseld, zijn appel- of slagroomtaart en koffie niet standaard en is het ook niet overal gebruikelijk dat de gasten een cadeautje voor de jarige meenemen.

Typisch Nederlands eten en drinken

De term 'Hollandse pot' geeft al aan dat het Nederlandse eten een stevige maaltijd is. Aardappelen, groenten en vlees, erwtensoep (snert) of een stamppot (met rookworst!) en een ovenschotel zijn daar de voorbeelden van.

Pannenkoeken en friet zijn in de meeste buitenlandse landen wel te vinden, maar altijd met een kleine afwijking van de Nederlandse variant. Zo worden pannenkoeken op de meeste plekken als ontbijt gegeten in plaats van als avondmaal en is de donkere, suikerstroop die wij kennen moeilijk te evenaren. Ook poffertjes zijn bijna nergens anders te krijgen dan binnen de Nederlandse landsgrenzen. Bij de frietjes zal je de dikke klodder mayonaise moeten missen; ketchup is bijna overal de standaard. En een  frikandel zal je er zeker niet bij krijgen. Net als bitterballen of de kaassouffle. Het principe van de automatiek, waarbij je gefrituurde snacks uit luikjes in de muur kunt halen, doet ook menig buitenlander fronsen. Om over een patat Kapsalon of patatje oorlog maar te zwijgen. 

Dat we een zuivelrijk landje zijn, zal je pas goed merken als je een tijd in het buitenland zit. Probeer maar eens een pak vla te vinden. Of wat dacht je van yoghurtdrank, chocolademelk en een lunchsalade, zoals aardappel, kip-kerrie, krab en sellerie? Of appelmoes, pindakaas, de tompoes, speculaas, pepernoten of de (Limburgse) vlaai?

De Nederlandse, gele kaas varieert van jong en zacht tot oud en hard en alles daartussen. Het is het nummer één product dat Nederlanders in het buitenland kopen om even te genieten van 'iets van thuis'. Natuurlijk al snel gevolgd door de stroopwafels, pindakaas, hagelslag en drop.

Op het gebied van ontbijt en lunch hebben de Nederlanders ook hun typische gewoontes. Naast de tientallen soorten brood - volkoren, tarwe, rogge, meergranen, tijger, maïs - en broodbeleg - hagel, vlokken, (gestampte) muisjes, speculaas, filet américan, zalm, ei, sandwichspread, kokosbrood, (smeer-/pinda-)kaas, jam, pasta, honing, (appel)stroop en vleeswaren -, hebben we ook een scala aan broodvervangers ontwikkeld, zoals beschuit, liga, ontbijtkoek, crackers en rijstwafels. En mocht dat niet in je straatje liggen, dan hap je toch gewoon een haring met uitjes uit de hand?

Koffie en thee drinken we graag en veel. We hebben ontzettend veel keus in smaken en eten er graag een koekje bij. Wel eentje natuurlijk. En in de kroeg willen we ons bier met twee vingers schuim en gebruiken we glaasjes met de namen: fluitje, pijpje, tulpje of vaasje. De meeste glazen in het buitenland zijn bijna twee keer zo groot!

Vergeten we bijna nog de beschuit met muisjes te vermelden. Dit wordt (alleen) in Nederland gegeten wanneer er een baby geboren is. 

Winkelen en uiteten in Nederland

Nou lijkt er misschien niets zo universeel als winkelen, maar zelfs op dat gebied weten Nederlanders verschil te maken. Zo nemen wij graag zelf ons (grote) boodschappentassen mee, terwijl in de meeste landen de spullen voor je in de tas worden gedaan.

Een aangename verrassing voor veel Nederlanders in het buitenland zijn de ruime openingstijden van de winkels. Bijna overal is het normaal dat winkels tot 21.00 uur en soms zelfs nog langer open zijn.

Waar een Nederlander echt gek op is, is het knippen van zegeltjes en het sparen van punten bij een winkel om gratis producten te verdienen, ook niet iets dat in veel landen een gebruik is.

Ook uiteten gaan met een groep vrienden is dan in de rest van de wereld. Nadat de rekening op tafel ligt delen we deze door het aantal mensen of je betaalt wat je zelf besteld hebt. Er zijn zelfs speciale apps voor en het is doodnormaal een “tikkie” na afloop te sturen. In het Engels is er zelfs een woord voor bedacht namelijk: Going Dutch. Ga je dus op reis uit eten met een stel mensen die je net ontmoet hebt, houd er rekening mee dat de rekening delen niet altijd zo gangbaar is als in Nederland. 

Voorwerpen

De kaasschaaf is oorspronkelijk een Noorse uitvinding (Thor Bjørklund), maar de Nederlanders kunnen niet meer zonder. In het buitenland is deze handige plakkensnijder met een beetje goed zoeken hier en daar wel te vinden - vaak gebruikt om komkommers te schillen - en hij gaat bij veel langdurige reizigers of emigranten bijna altijd in de koffer mee.

Er is een groot aantal voorwerpen waar je misschien niet direct aan denkt als je Nederland zegt. Wat dacht je van een wc-kalender, een mattenklopper, een theedoek of een washandje? Nee, als je het een toerist vraag, zijn wij het land van de klompen het Delfts blauw en onze Oranje kleur.

Deze handige keukenhulpen worden er in het buitenland vaak gemist: de hutspotstamper, flessenlikker, appelboor, poffertjespan, theemuts en het Senseo-apparaat.

Nederlands gedrag

Nederlanders staan bekend om directheid en nuchterheid, maar ook om gezelligheid, al is dit woord maar moeilijk te vertalen.

De directheid, die door de Nederlander zelf vooral als eerlijkheid wordt gezien, kan in sommige landen een ander effect hebben dan verwacht. Met name in Aziatische landen, waar mensen niet snel hun mening ventileren, kan de directheid averechts werken. De Nederlander moet dan een stuk diplomatieker en de momenten alleen gebruiken om stoom af te blazen en bijvoorbeeld even flink te vloeken, in het Nederlands natuurlijk.

Nederlanders geven zelf aan dat hun typische karaktertrekken ook bemoeizucht, klagen - vooral over het weer - en botheid kunnen zijn, maar natuurlijk vooral bij de buurman!

Een andere eigenschap is de punctualiteit van de Nederlanders. Bij het maken van een afspraak schieten de agenda´s op tafel en het nakomen van die afspraak en op tijd komen vinden we heel belangrijk. Jammer voor ons heeft het naleven van een afspraak in veel landen een hele andere betekenis en is niet iedereen stipt op tijd.

Echt bekend is Nederland vanwege het drugsbeleid, maar hoe het nou precies werkt met een gedoogbeleid, dat moeten we wel altijd nog even uitleggen. Ook op het gebied van seksualiteit zijn Nederlanders vrij open. We zijn dan ook een van de landen waar een homohuwelijk erkend wordt en je bijvoorbeeld op de wallen, in het centrum van Amsterdam, raamprostitutie kunt vinden. 

Bij het weerzien van vrienden of familie wordt er op los gekust. Meestal drie zoenen. Links, rechts links. Als Nederlandse man heb je het zwaar als je er geen rekening mee houdt dat ze in het buitenland stoppen bij twee zoenen. Het lijkt toch of je nog voor een extra kus gaat. Ook de kant waar je begint is in sommige landen anders waardoor een zoen op de wang soms begint met een zoen vol op de mond. 

Hollandse cadeautjes

Heb je vrienden of familie die naar het buitenland gaan en wil je ze een stukje Nederland meegeven? Of ga je iemand die lang niet in Nederland geweest is bezoeken? Dan volgen hier wat tips voor leuke (afscheids)cadeautjes:

• Zakje favoriete drop of snoepjes
• Zak pepernoten of speculaas
• Items met Hollands motief; Delfts blauw, boerenbont, rood-wit-blauw of oranje. Een keukenschort, ovenwanten of pannenlappen, onderzetters of  bekers zijn leuk voor mensen die langere tijd in een ander land gaan wonen en een sleutelhanger met klompjes, wc-rol of klein fotoalbum voor de reiziger.
• Boeken met Nederlandse literatuur. Denk bijvoorbeeld aan dwarsliggers: kleine, handzame boekjes die ideaal zijn voor op reis.
• Een USB stick met Nederlandstalige artiesten.
• Nederlandse tijdschriften of een abonnement op een online tijdschrift.
• Nederlandse spelletjes, zoals Mens erger je niet, ganzenbord en Nederlandse kruiswoordpuzzels. Zoek eventueel naar spellen die op reisformaat zijn uitgebracht.
• Fotoboekje met typisch Nederlandse voorwerpen of landschappen, zodat de reiziger in het buitenland duidelijk kan maken hoe Nederland eruit ziet.

Online winkels met Nederlandse producten

Mocht je de drang naar Nederlandse producten echt niet meer kunnen weerstaan: geen nood! Er is op het internet een schat aan webwinkels te vinden die diverse producten naar alle hoeken van de wereld sturen. Een greep uit de collectie:

• appiehein.com o.a. Aziatisch, supermarkt, biologisch, drogisterij/non-food  (Verzending alleen in Spanje, Portugal, Frankrijk en Andorra, ook een fysieke winkel)
• atouchofdutch.com o.a. Indonesisch, wenskaarten, tegeltjes, kledendracht, Delfts blauw, klompen, supermarkt, sinterklaas/kerst, quilts (ook een fysieke winkel)
• aumarche.com o.a. Nederlandse supermarktproducten en andere Europese producten
• candyonline.nl o.a. thema (avondvierdaagse, geslaagd, enz.), (oud Hollands)snoep, geschenken, chocolade, suikervrij
• itsalldutchtome.com.au o.a. supermarkt, decoratie, geschenken, Indonesisch, non-food
• dutchmarket.ca o.a. supermarkt, feestdagen, geschenken, non-food, Indonesisch, suikervrij, klompen (ook een fysieke winkel)
• dutchstore.ch o.a. supermarkt, rood-wit-blauwe artikelen, textiel (La Fine Fleur) Sinterklaas (verzending alleen binnen Zwitserland en Liechtenstein of afhalen in Rüti, Glarus)
• heimweewinkel.nl o.a. supermarkt, boek/dvd, (kind)verzorging, huis&tuin, HEMA (speelgoed (leren, knutselen, boeken), jip&janneke, babykleding)
• hollandforyou.com o.a. supermarkt, boeken/tijdschriften, drogisterij
• hollandsklompenhuis.nl o.a. (pantoffel)klompen, regenlaarzen, Delfts blauw, magneten, tegeltjes, grachtenhuisjes en overige geschenken
• hollandproducten.com o.a. Oosters, supermarkt, Fair Trade, non-food, tijdschriften
• hollandshop.com o.a. Sinterklaas/kerst, cadeaupakketten, suikervrije producten, supermarkt, Indonesisch, poppen, spellen, tegeltjes, souvenirs, kookboeken, kalenders, ansichtkaarten, muziek, oranje, boerenbont, Delfts blauw, keukenwaar, (pantoffel)klompen
• hollandwinkel.nl o.a. geschenken en souvenirs, Delfts blauw, Hollandse specialiteiten, drogisterij, handwerken (o.a. Thea Gouverneur, Marjolein Bastin)
• hollandwebwinkel.nl o.a. supermarkt, tijdschriften, vlaggen, spellen, boeken, souvenirs, feestdagen
• itsalldutchtome.com.au o.a. supermarkt, Indonesisch, drogisterij, babyitems, geschenken, (puzzel)boeken, dvd's/cd's, Sinterklaas/kerst
• kiekeboesnoepgoed.nl o.a. drop(mixen), keelsnoepjes, pepermunt, salmiak, toffee, oud Hollands snoepgoed, taarten en traktaties
• madeinholanda.com o.a. kinderkleding, Bijouxtiful modeaccessoires en Hollandse Hebbedingetjes
• orangepackage.com o.a. supermarkt, feestdagen, non-food (ook een fysieke winkel)
• littledutchgirl.com o.a. supermarkt, Delfts blauw, tegeltjes, klompen, magneten, geschenken, feestdagen (verzending alleen binnen de USA, ook een fysieke winkel)
• realdutchfood.com o.a. supermarkt, biologisch, Oosters, drogisterij, boeken/tijdschriften, speelgoed, non-food, HEMA
• sinterklaasshop.nl o.a. chocoladeletters, strooigoed, schoentraktaties, versiering, kostuums, inpakservice
• thedutchshop.com o.a. supermarkt, boeken/cd's, klompen, Oosters, ornamenten, juwelen, kalenders, grachtenhuisjes, suikervrij, feestdagen, non-food, spellen, stickers
• thedutchstore.com o.a. supermarkt, feestdagen, Indonesisch, non-food (ook een fysieke winkel)
• godutchshop.co.nz o.a. supermarkt, non-food, potten&pannen, textiel (verzending alleen binnen Nieuw-Zeeland, ook een fysieke winkel)
• typicaldutchstuff.com o.a. supermarkt, souvenirs/geschenken, non-food, entertainment, fietsen.

Let op! Niet alle producten kunnen zomaar naar elk land geëxporteerd worden, let hier dus goed op bij het bestellen. Met name etenswaren kunnen in sommige landen voor problemen zorgen. Controleer altijd bij de lokale autoriteiten of je een bepaald product mag invoeren. 

Nederlandse winkels en restaurants in het buitenland

De meeste merken van Unilever zijn in veel landen verkrijgbaar, denk aan Maggie, Lipton, Knorr, Dove, Vaseline, Axe, Omo en Cif, maar ook merken als Heineken en Philips zijn zeer internationaal. Toch zijn er ontzettend veel producten die veel moeilijker of helemaal niet te vinden zijn.

In sommige landen zijn Nederlanders gevestigd die een Nederlandse winkel hebben opgericht of een aantal typisch Nederlandse producten verkopen. Hier een overzicht van winkels in het buitenland waar je tijdens je reis kunt langsgaan om je heimwee te onderdrukken en tips van Nederlanders die in het buitenland wonen:

Europa

• nederlandsewinkelkreta.nl in Kreta, Griekenland
• hollaendische-laedeli.com in Adliswil, Zwitserland en online
• appiehein.com in Blanes, Playa de Aro, Salou, Spanje en online

Australië

• poffertjes.com.au in Mt. Martha, Victoria

Nieuw-Zeeland

• dutchdelight.co.nz in Birkenhead en Greenhithe

Azië

• wafelhuis.com in Kobe, Japan

Afrika

• hollandseproducten.co.za in Kaapstad, Zuid-Afrika

Noord-Amerika

• sfdutch.com in San Francisco
• atouchofdutch.com in Coupeville, Whidbey Island, Washington en online
• dubbeldutchdenver.com in Denver, Colorado
• littledutchgirl.com in Spring, Texas en online
• aumarche.com in Lawrence, Kansas en online
• hollandamericanbakery.com in Sussex, New Jersey
• thedutchstore.com in Wyoming, Michigan en online

Canada

• hollandshop.com in New Westminster, British Columbia en online
• dutchmarket.ca in Chatham, Ontario en online

Overige tips

• Kookboeken met Nederlandse gerechten:
  • Deliciously Dutch
  • Lekker blond
  • Hollandse happen
  • Vlaai en ander Limburgs gebak
  • Kook ook / Holland
  • De Pastinaeck
  • Oerhollands
  • Lekker Hollands
  • Het Nieuw Nederlandsch Kookboek - Proef het land
• Recepten van Nederlandse gerechten lees je onder andere op: zelfmaakrecepten.nl en thespruceeats.com
   
• Dat buitenlanders bijzonder geïnteresseerd zijn in Nederland en haar historie, blijkt maar weer door het bestaan van de volgende 'parken': Huis ten Bosch (Nagasaki, Japan) en Nelis' Dutch Village (Holland, Michigan, USA), waar je een complete 'Holland experience' kunt ondergaan.
• Een ontzettend leuk boek over de gebruiken en gewoontes van de Nederlanders, is het Engelstalige The Undutchables door Colin White.

Geschreven door Nienke Krook op 27 Oct 2021 13:37.