Wanneer je langer op reis gaat, bijvoorbeeld op wereldreis, dan moet je allerlei extra zaken regelen voor je kunt vertrekken. Je moet onder andere nadenken over de lengte van je reis en of dit dan betekent dat je moet nadenken of je jezelf moet uitschrijven uit de Basisregistratie Personen ofwel BRP. Om verwarring te voorkomen: BRP heette voorheen GBA (Gemeentelijke Basisadministratie Persoonsgegevens). Aan de GBA-wet werd de RNI (Registratie Niet Ingezetenen) toegevoegd, wat resulteerde in het huidige BRP. Hoe je jouw reis het beste kan regelen en of je jezelf moet uitschrijven bij de gemeente hangt van vele factoren af die we voor je proberen op een rijtje te zetten.  Er is helaas geen eenduidig antwoord dat voor iedereen geldt.  

Disclaimer: Alle informatie is met zorg uitgezocht en nagevraagd bij verschillende instanties. Toch kunnen er foutjes in zitten of zaken veranderd zijn. Er kunnen geen rechten aan deze informatie ontleend worden. Je bent zelf verantwoordelijk voor je keuzes en stappen.

Waarom ben je verplicht om je uit te schrijven bij de gemeente?

Deze regel is in het leven geroepen om misbruik van het sociale systeem beter te kunnen controleren. Zo heeft het uitschrijven bij de gemeente bepaalde gevolgen. Om te voorkomen dat mensen lange tijd in het buitenland gingen wonen/reizen en ondertussen allerlei toeslagen bleven ontvangen, is besloten om het wettelijk verplicht te maken om je uit te schrijven als je langer dan acht maanden in een jaar buiten Nederland verblijft. Hoe dit gecontroleerd wordt, is niet helemaal duidelijk. Een van de methoden is dat de gemeente brieven stuurt waarop je dient te reageren, gebeurt dat bijvoorbeeld niet dan kunnen ze kijken of je nog in Nederland bent of niet.

De kans dat de gemeente er achter komt is groter als je bij de Belastingdienst bekend bent, bijvoorbeeld omdat je gebruikmaakt van hypotheekrenteaftrek of simpelweg omdat je een inkomen hebt. Want zodra je een jaar geen inkomen hebt, weet de Belastingdienst dit onmiddellijk en zullen ze je om opheldering vragen. De systemen van de overheid staan met elkaar in contact en gegevens worden uitgewisseld, dus het is belangrijk alles zo goed mogelijk te regelen voor vertrek. Als er ergens iets niet klopt of flink is veranderd, is de kans groot dat dit vervolgens ergens gevolgen heeft. Ook het aanvragen van een nieuw paspoort in het buitenland, of het kwijtraken daarvan, een aangifte bij je reisverzekering of simpelweg iemand die in de buurt meldt dat je huis lang leeg staat, kunnen allemaal signalen zijn die gebruikt worden ter controle.

Wat moet je weten over uitschrijven bij de gemeente

Je bent wettelijk verplicht je uit te schrijven bij je gemeente wanneer je meer dan acht maanden naar het buitenland gaat. Uiteraard/helaas (doorhalen wat niet van toepassing is) hanteren niet alle gemeentes hier dezelfde regels. Vraag dus altijd bij jouw gemeente na welke termijn zij hanteren, maar houd rekening met acht maanden. Het gaat om acht maanden in het buitenland binnen een periode van twaalf maanden. Deze periode hoeft niet aaneengesloten te zijn.

Uitschrijven uit de Basisregistratie Personen mag in principe altijd. Er is geen minimum verblijf in het buitenland aan verbonden. Of het verstandig is om jezelf uit te schrijven hangt af van je persoonlijke situatie. Ervaring leert dat je ongeacht je situatie vaak beter ingeschreven kan blijven staan wanneer je weet dat je korter dan 8 maanden reist, daarover later wat meer. Maar het uitschrijven is bij een verblijf in het buitenland van acht maanden of meer wettelijk verplicht, daar kan je niet onderuit. Jezelf niet uitschrijven bij de Basisregistratie Personen, bij 8 maanden of langer in het buitenland, kan grote gevolgen hebben. Bijvoorbeeld als je gegevens in het BRP (opzettelijk) verkeerd zijn doorgegeven. Hiermee riskeer je o.a. een boete van €325,-. 

Door uitschrijving bij de gemeente uit de Basisregistratie Persoonsgegevens komen je gegevens in het eerder genoemde Registratie Niet-Ingezetenen (RNI) te staan. Fijn om te weten is dat je gewoon Nederlander blijft (zelfs als je emigreert) en je dus ook je Nederlandse paspoort mag behouden. Ook je Burgerservicenummer (BSN) blijft gelijk en behouden. Ook kan je vaak zaken nog gewoon online regelen via je DigiD. Mits je dit voor je reis natuurlijk hebt aangevraagd.

Na uitschrijving worden een aantal overheidsinstanties daarvan op de hoogte gebracht. Denk daarbij bijvoorbeeld aan de Belastingdienst en pensionfondsen. Ook de KvK en andere instellingen kunnen op de hoogte gebracht worden. Zoek anders eens op “afnemers Basisregistratie Personen” om een idee te krijgen van de verschillende instanties. 

Bij het uitschrijven uit de BRP kan het zijn dat de Afdeling Burgerzaken van je gemeente een (vast) buitenlands adres wil hebben, terwijl veel reizigers dit niet hebben. Helaas hanteren niet alle gemeenten hiervoor exact dezelfde regels, informeer hier dus naar. Het is namelijk officieel helemaal niet nodig om een vast buitenlands adres op te geven. Dit zeggen in ieder geval de Belastingdienst en een aantal gemeenten. Vul je toch een buitenlands woonadres in, dan ziet de Belastingdienst je als emigrant en krijg je heel veel moeilijke blauwe briefjes toegestuurd. Dan ben je zo een jaartje zoet om uit te leggen dat je alleen maar op reis was. Vraag of het goed is om een Nederlands postadres op te geven, dat heb je waarschijnlijk sowieso nodig. De gemeente is wel verplicht om een briefadres aan te bieden wanneer je jezelf uitschrijft. Alleen is de lengte van het aanbieden van dit briefadres niet overal even lang en veelal te kort voor je langdurige reis.

Hoe dan ook; informeer jezelf goed voordat je stappen zet. Maak een stappenplan voor jouw situatie en voer de stappen in de juiste volgorde uit. 

LET OP! Mocht je besluiten je uit te schrijven, doe dit dan pas NA de afsluiting van je reisverzekering. In de voorwaarden van de meeste reisverzekeringen staat namelijk dat je op het moment van afsluiten ingeschreven moet zijn.

Het uitschrijven bij de gemeente en het vervallen van je verzekeringsplicht vallen niet (altijd) samen. Onder je verzekeringsplicht uitkomen is namelijk pas een optie als je minimaal twaalf maanden weg bent uit Nederland. Is dit het geval voor jou? Bekijk dan ons uitgebreide artikel over reis- en zorgverzekeringen. 

Wanneer je als ouders van leerplichtige kinderen bent uitgeschreven uit het BRP vervalt ook de Leerplichtwet. Nog zo’n mijnenveld van regels en plichten. 

Hoe schrijf je je uit bij je gemeente?

Ook hier geldt: de precieze regels verschillen per gemeente. Over het algemeen geldt echter dat je je vanaf vijf dagen voor je vertrek uit Nederland, kunt uitschrijven bij je gemeente. Zaterdag, zondag en de feestdagen tellen mee in de termijn van vijf dagen. Vaak moet je dit persoonlijk doen, maar bij sommige gemeentes mag dit ook schriftelijk. Vraag bij het uitschrijven ook altijd om een bewijs van uitschrijving. Dit bewijs heb je mogelijk weer nodig om in te schrijven wanneer je je in het buitenland wilt inschrijven. 

Een aantal belangrijke gevolgen van uitschrijven bij de gemeente

Er zijn een aantal belangrijke gevolgen die hangen aan het uitschrijven uit de Basisregistratie Personen waar je rekening mee moet houden vóórdat je dit doet.

• De uitschrijving kan gevolgen hebben voor je AOW. De hoogte van je AOW-pensioen hangt af van het aantal verzekerde jaren. Ben je in totaal één jaar of langer niet verzekerd geweest, dan wordt je AOW-pensioen gekort met 2% voor elk jaar dat je niet verzekerd was. Kortom: als je niet langer dan een jaar uitgeschreven bent geweest, wordt je niet gekort, anders wel. Als je dit wilt voorkomen, kun je een vrijwillige AOW-verzekering afsluiten. Bedenk of 2% dat waard is en informeer hierover bij de Sociale Verzekeringsbank (de instantie die de AOW-pensioenen uitkeert). We hebben van reizigers begrepen dat je wel premie door kan betalen om dit gat te voorkomen.
• Heb je een inschrijving bij een woningbouwvereniging, vraag dan na of uitschrijving bij de gemeente nadelige gevolgen heeft. In sommige gemeenten vervalt je inschrijving hierdoor en ben je dus eventuele wachtjaren kwijt.
• Uitschrijven kan ook problemen opleveren als je een koop- of huurhuis hebt (lees huis verhuren), kinderen hebt (kinderbijslag) of pensioen opbouwt. Informeer tijdig bij je gemeente, je bank (creditcard en hypotheek) en bij je pensioenverzekeraar als dit op jou van toepassing is.
• Lopende verzekeringen kunnen ongeldig worden doordat je niet ingeschreven staat in Nederland. Denk daarbij bijvoorbeeld aan je inboedel- of aansprakelijkheidsverzekering. Je aansprakelijkheid zou je weer kunnen dekken met een aanvullende reisverzekering. Kijk daarom of een inschrijving bij een gemeente een voorwaarde is voor je lopende verzekering.
• Voor de Nederlandse Zorgverzekering is het verplicht om ingeschreven te staan in Nederland. Ben je uitgeschreven dan vervalt je Nederlandse Zorgverzekering, en dus moet je dus een andere zorgverzekering afsluiten. Dat doe je het beste in combinatie met een reisverzekering.
• Heb je een eenmanszaak, dan wordt deze uitgeschreven op het moment dat je uitgeschreven bent ben de gemeente. Dit omdat je niet meer woonachtig bent op het adres dat bij de KvK bekend is. Wel kan je het adres bij de KvK wijzigen naar een ander adres en je daarna uitschrijven. Wanneer je voor deze optie kiest heb je een ondertekende toestemmingsverklaring nodig van de mensen woonachtig op het adres dat je opgeeft. Houd er rekening mee dat de mensen op het nieuwe adres nu ook als eigenaar gezien worden van jouw onderneming. Ook vorderingen e.d. komen op hun naam/adres binnen. Mocht je wel gewoon door factureren omdat je jouw werkzaamheden onafhankelijk van je locatie kan doen dan worden jouw inkomsten mogelijk opgeteld bij het vermogen van de bewoners van dat adres. Zorg dus dat je jouw zaken goed op orde hebt. Een bouwvakker die terwijl hij/zij in Australië zit facturen stuurt, is natuurlijk niet correct.
• Heb je een BV waarvan het zakelijke adres niet gelijk is aan het privé adres dan kan je jezelf wél uitschrijven. Informeer altijd bij de Kamer van Koophandel of er een manier is om je bedrijf toch ingeschreven te laten staan in Nederland.
• Wanneer je jezelf uitschrijft en in afwachting was van een Nederlands paspoort of andere formaliteit om “Nederlander te worden”, dan is een onderbreking van de tijd dat je ingeschreven staat in Nederland niet wenselijk. Doorgaans willen ze zien dat je 5 jaar ingeschreven staat in Nederland. Wanneer je jezelf uitschrijft begint je weer bij 0 vanaf het moment dat je jezelf inschrijft.
• Bij uitschrijven vervallen verzekeringen die je hebt lopen zoals een doorlopende reisverzekering, je inboedelverzekering, rechtsbijstand, aansprakelijkheidsverzekering etc. Ook vervallen sociale voorzieningen zoals ziektewet, AOW (zoals al eerder genoemd), dekking arbeidsongeschiktheid, nabestaanden voorzieningen. 

Postadres/Briefadres

Aangezien je geen vaste woon- of verblijfplaats meer hebt in Nederland, is het handig om hier een postadres (briefadres) achter te laten, zodat je belangrijke post alsnog ontvangt. Dit heeft voordelen als de Belastingdienst of andere instanties je zoeken, want als ze je niet kunnen vinden ben je – letterlijk - veel verder van huis. 

Een postadres kan het adres van een zaakwaarnemer zijn, dus iemand aan wie jij je post van de gemeente en de Belastingdienst toevertrouwt. Dit zijn in principe de enige instanties die dit adres krijgen. Een tijdelijk postadres opgeven in Nederland hoeft niet nadelig te zijn voor degene wiens adres je opgeeft. Een eenpersoonshuishouden wordt niet een meerpersoonshuishouden door het opgeven van een postadres. Als je echt jezelf laat inschrijven op een ander adres dan kan dit zeker wél financiële gevolgen kan hebben voor degene bij wie je je inschrijft. 

Let op! Een postadres is maar een bepaald aantal maanden geldig, hoe lang verschilt per gemeente en instantie maar ga uit van meestal drie tot zes maanden. Of dit schriftelijk verlengd kan worden, verschilt ook per gemeente. Lees je hier dus goed over in voordat je op reis gaat.

Opnieuw inschrijven bij de gemeente bij terugkomst in Nederland

Na je reis kom je weer terug in Nederland en wil je de draad natuurlijk weer oppakken. Het is van belang dat je je bij terugkomst in Nederland zo snel mogelijk weer inschrijft bij je gemeente. Veel gemeentes hanteren hiervoor een termijn van vijf dagen. Ook is het belangrijk om weer een zorgverzekering aan te vragen (als je deze hebt opgezegd), aangezien je door je thuiskomst weer verzekeringsplichtig bent geworden. Doe je deze dingen niet? Dan riskeer je een boete. 

Opnieuw inschrijven bij de gemeente loopt niet per definitie zonder slag of stoot. Om je in te mogen schrijven, moet je meestal een huur- of koopcontract en in alle gevallen een adres overleggen. Dit is iets wat je misschien niet meteen hebt als je net terug bent in Nederland. Toch wil je wel zo snel mogelijk ingeschreven staan bij de gemeente. Zoek deze zaken dus alvast uit vóórdat je voet op Nederlandse grond zet. Niet alleen om je te kunnen verzekeren voor ziektekosten, maar ook omdat een inschrijving in de gemeentelijke basisadministratie noodzakelijk is om je als werkzoekende ergens in te mogen schrijven.

Nu zit je in een bijna onmogelijke (en de bijna komische) situatie dat je meestal geen huurcontract kunt tekenen zonder vast inkomen en geen baan kan aannemen zonder ingeschreven te staan bij de gemeente en je je niet mag inschrijven bij de gemeente als je geen huis hebt. Welkom terug in de bureaucratie en regelgeving van Nederland!

De meeste mensen laten zich dan ook tijdelijk inschrijven bij iemand anders om deze cirkel te doorbreken. Degene bij wie je je inschrijft, moet mee naar het gemeentehuis om toestemming te verlenen. Houd er ook rekening mee dat er voor die persoon (alweer) nadelige financiële gevolgen aan deze vriendendienst kunnen zitten. Voor gemeentebelastingen kijken ze namelijk naar het aantal personen dat op een adres woont. Zo is er een flink verschil tussen een eenpersoonshuishouden en een meerpersoonshuishouden. Overleg dit met elkaar en maak afspraken over die extra kosten. Vaak gaat het om zo'n 100 euro, ongeacht of je een vol jaar op dat adres staat ingeschreven of een paar weken. Dit is iets dat de gemeente je kan vertellen, want deze bedragen verschillen per gemeente.

Geschreven door Erik van Erp op 29 Apr 2022 09:13.