Na een lange vlucht waarmee je verschillende tijdszones bent overgestoken, is een jetlag geen uitzondering. Als je slaapritme verstoord is en je biologische klok niet langer strookt met het dag- en nachtritme van je omgeving, heb je een jetlag.

Het effect van een jetlag

Het lijkt erop dat men niet kan wennen aan lange-afstandsvluchten en het bijkomende tijdsverschil. Dit blijkt uit een onderzoek waarin vliegpersoneel dat regelmatig van tijdzone verandert bestudeerd werd.

Naast slapeloze nachten en vermoeidheid overdag kun je last hebben van uitdroging, gebrek aan eetlust, honger op rare tijdstippen, maag- en darmklachten, hoofdpijn, misselijkheid en overmatig transpireren. Daarnaast kun je prikkelbaar zijn, last hebben van stemmingswisselingen en gebrek aan concentratievermogen. Probeer belangrijke afspraken, inspannende of ingewikkelde activiteiten daarom later in de week te plannen.

Bewezen is dat de jetlag die optreedt wanneer tussen meerdere tijdzones gevlogen wordt, ook invloed heeft op het fysieke vermogen van atleten. Wanneer je ouder wordt, neemt de intensiteit van de klachten en de duur van de jetlag toe. Wanneer je minder dan drie tijdzones kruist, is de kans groot dat je weinig zult merken van het jetlag-effect. Ook de richting waarin je vliegt kan invloed uitoefenen op het effect van een jet lag; de kans op een jetlag is groter wanneer je naar het oosten vliegt dan wanneer je vlucht richting het westen gaat.

Hoelang duurt een jetlag?

Een jetlag veroorzaakt door naar het oosten te vliegen kan enkele dagen duren. Ruim gezien is het aantal dagen gelijk aan twee derde maal het aantal tijdzones welke je kruist, voor vliegen naar het westen is dat ongeveer een half keer. Dit geldt natuurlijk ook bij thuiskomst van een reis. 

Jetlag tegengaan

Op dit moment zijn er geen medicijnen die het effect van een jetlag onderdrukken of wegnemen. Voor je vliegreis kun je je slaapritme alvast een beetje aanpassen aan de tijdzone van je vakantiebestemming. Ga je naar het oosten, probeer dan een paar uur eerder te gaan slapen en op te staan. Voor een reis naar het westen, geldt het tegenovergestelde. In het zuiden en noorden van de wereld zijn de tijdszones nagenoeg hetzelfde als in West-Europa.

Tijdens de vlucht

Cafeïne en alcohol zijn geen goed idee voor, tijdens en na de vlucht. Ze stimuleren eventuele uitdroging. Ook slaapmiddelen verbeteren de toestand van je lichaam niet. Water drinken is wel aan te raden. Het is belangrijk om goed gehydrateerd te blijven. Probeer tijdens en voor de vlucht af en toe te bewegen en slaap zo min mogelijk als je vlucht 's avonds arriveert. Komt je vlucht 's ochtends aan, probeer dan juist wel te slapen in het vliegtuig. Neem eventueel oordopjes en een oogmaskertje mee en draag comfortabele kleding om het jezelf wat gemakkelijker te maken.

Op bestemming

Probeer je slaap- en eetritme direct aan te passen aan de tijdzone van je bestemming. Verzet je horloge, doe het rustig aan en drink veel water. Ook als je van Zuid- of Noord-Amerika naar huis vliegt, kun je een stevige jetlag ervaren. Het is dan geen goed idee om direct na thuiskomst aan het werk te gaan.  

Sinds kort zijn er apparaatjes op de markt die je hersenen van licht voorzien via oordopjes. Dit zou je volgens de makers niet alleen sneller over je jetlag heen helpen, maar je zou er ook winterdipjes mee kunnen voorkomen.

Melatonine

Zijn je jetlags echt rampzalig, dan kun je overwegen melatonine in te nemen. Het helpt je slaapritme aan te passen. Melatonine neem je in voordat je gaat slapen.

Gezondheidsproblemen door frequent vliegen

Mensen die regelmatig in verschillende tijdzones verblijven, kunnen op den duur te maken krijgen met gezondheidsproblemen. Voorbeelden daarvan zijn korte periodes met psychische klachten vanwege slaapgebrek en verstoring van de menstruatiecyclus.

Meer info over vliegen? Lees bijvoorbeeld "wat mag er niet mee in het vliegtuig" of tips om goedkoop te vliegen.

Geschreven door Erik van Erp op 13 Sep 2017 14:26.