Trezzo sull'Adda is een stad gelegen langs de A4 tussen de steden Milaan en Bergamo in de regio Lombardije in het noorden van Italië. De stad ligt aan de oevers van de rivier de Adda. De Adda is een belangrijke rivier in de regio en heeft er mede voor gezorgd dat verschillende industrieën zich hier vestigden en deze regio tot bloei kwam. Trezzo sull'Adda is een goede uitvalsbasis om het UNESCO werelderfgoed Crespi d'Adda te bezoeken. Maar ook de steden Milaan en Bergamo zijn in de buurt. Het kan een mooie tussenstop zijn tijdens je reis door Lombardije. 

Bezienswaardigheden in en rondom Trezzo sull'Adda

Visconteo kasteel

Wie over de Ponte di Trezzo vanuit het oosten naar Trezzo sull'Adda rijdt zal de ruïnes van het Visconteo kasteel al zien liggen. Deze ruïne is het symbool van deze stad en staat op vele foto's. Het kasteel werd oorspronkelijk gebouwd in de 14e eeuw in opdracht van Bernabò Visconti. Bernabò behoorde tot de invloedrijke Visconti familie en regeerde als ‘Lord of Milan’ van 1354 tot 1385. Hij liet het kasteel bouwen als een verdedigingsfort. De toren was maar liefst 42 meter hoog en bood een strategisch uitzicht op de omliggende omgeving. Vlakbij werd een brug aangelegd om de rivier de Adda over te kunnen steken. Deze brug werd helaas al in de 15e eeuw verwoest. In de eeuwen erna raakte het kasteel ook steeds meer in verval. Nadat het eeuwenlang werd verwaarloosd, werd het in 1891 gekocht door de Italiaanse ondernemer Cristoforo Benigno Crespi. Inmiddels is het overheidsbezit. 

Vandaag de dag is het mogelijk om de ruïnes van het kasteel te bekijken. Verschillende muren staan nog overeind evenals de toren. Vanaf de toren kun je genieten van een panoramisch uitzicht op de omgeving. Bij de kassa kun je tussen begin maart en begin oktober tickets kopen voor het beklimmen van de toren. Als je alleen de toren wil beklimmen betaal je €3,00 maar op gezette tijden is dit alleen mogelijk met een (Italiaanse) rondleiding. Deze kost dan €6,00. Met de rondleiding bezoek je ook de kelders waar ooit gevangenen werden gehouden. Kijk voor meer informatie op de website van het kasteel van Visconteo. Ook zonder het beklimmen van de toren is het de moeite waard om te wandelen door het kasteelpark en de ruïnes te bekijken. Je kunt de overblijfselen van de voormalige brug naar de overkant ook nog zien. Op het pad langs de Adda vanaf het kasteel staat een bordje vanwaar je zicht hebt op de brugdelen die nog bewaard zijn gebleven.

Taccani Hydroelectrical Power Station

Tussen 1904 en 1906 liet Cristoforo Crespi de elektriciteitscentrale Taccani (inmiddels heet deze Enel) bouwen als elektriciteitsvoorziening voor zijn katoenfabriek in Crespi d’Adda. Het water wat nodig is om de elektriciteit op te wekken komt direct uit de Adda. Daarvoor werd een speciale dam gebouwd. Om te zorgen dat de vissen nog steeds door de Adda kunnen zwemmen, is er een speciale vistrap gebouwd. Het is interessant om deze centrale in werking te zien. Je kunt er vanaf het kasteel heen wandelen. Als je vervolgens via het pad direct langs de rivier wandelt, dan kom je onder meer bij de vistrap en zie je de verschillende dammen die zijn gebouwd. Het is een bijzonder gezicht om te zien.

Crespi D'Adda

Crespi d'Adda ligt aan de overkant van de rivier ten opzichte van Trezzo sull'Adda en is eigenlijk het zuidelijkste deel van het plaatsje Capriate San Gervasio. Crespi d'Adda staat sinds 1995 op de UNESCO werelderfgoederenlijst. Het is namelijk een van de best bewaarde arbeidersdorpen in Europa. 

Het was Cristoforo Benigno Crespi die besloot op deze grond in 1875 een katoenmolen te bouwen. Om te zorgen dat de arbeiders dicht bij hun werkplek konden wonen, besloten Crespi om verschillende huizen te bouwen waar meerdere arbeiders met hun gezinnen konden wonen. Dit was het begin van de ontwikkeling van het arbeidersdorp, dat zich steeds meer uitbreidde. Zo kwam er een school, een theater en verschillende sportvoorzieningen. Ook kwamen er nieuwe huizen. Dit keer geen huizenblokken maar huizen met een tuin zodat de gezinnen ook meer ruimte voor zichzelf hadden. De filosofie hierachter was dat dit niet alleen het welzijn zou bevorderen maar ook zou zorgen dat de gezinnen in goede harmonie met elkaar leefden. De kans op een staking of opstand zou daarmee verkleind worden. Uiteindelijk kwam er ook een kerk. De familie Crespi bouwde voor zichzelf een kasteel en de textielfabriek breidde steeds meer uit.

Helaas sloeg in de jaren '30 de economische crisis toe. De familie Crespi werd gedwongen om hun onderneming te verkopen aan een grotere fabrikant. Er kwamen uiteindelijk nog verschillende eigenaren en eind december 2003 sloot de textielfabriek definitief zijn duren. Al die tijd hebben er werknemers van de fabriek met hun families in het dorp gewoond. De familie Crespi is begraven in een groot mausoleum op het kerkhof. Wellicht is het je al opgevallen maar de naam is een samenvoeging tussen de familie Crespi en de rivier de Adda.

Ook vandaag de dag is het dorp nog bewoond, maar je kunt het ook bezoeken. Het kantoortje van UNESCO is gevestigd in de voormalige school aan de Corso Manzoni 18. Daar kun je voor €5,00 een Engelstalig informatieboekje met bijbehorende plattegrond kopen. Je zal er mogelijk naar moeten vragen want ze liggen niet standaard klaar. Het visitor centre is dagelijks geopend van 09:00 tot 12:30 maar op zaterdag en zondag zelfs tot 21:00. Kijk voor meer informatie op de website Visit Crespi d'Adda.

Door het hele dorp vind je informatieborden maar de plattegrond zorgt er voor dat je niks mist en begrijpt wat je ziet. Deze informatie is ook in het Engels te lezen. Door het schaakbordpatroon is het makkelijk te navigeren. Vanaf het UNESCO Vistor Centre zijn wij via de hoofdweg langs de voormalige fabriek gewandeld. De fabriek kan slechts enkele keren per jaar worden bezocht. Als je rechtdoor blijft lopen dan kom je uit bij het kerkhof waar je het Mausoleum vindt. Daarna kun je via een andere route teruglopen zodat je onder meer de villa's van de managers kan bekijken en langs de verschillende arbeiderswoningen kan wandelen. Je kunt de woningen en tuinen niet bezichtigen want er wonen vandaag de dag nog mensen in. Vergeet vooral niet om naar het panoramische uitkijkpunt te wandelen. Deze vind je aan de rand van het dorp. 

In Crespi d'Adda zijn enkele restaurants gevestigd waar je kunt lunchen of dineren. Kijk wel naar de actuele openingstijden. Verder is er vanaf 1 februari t/m eind oktober geen autoverkeer toegestaan in het dorp op zaterdag (13:00-16:30) en zondag (13:00-19:00). Je kunt de auto dan (tegen betaling) parkeren bij de begraafplaats Capriate, vlak bij de A4. Het is ongeveer 800 meter lopen naar het dorp zelf.  Vanuit Trezzo sull'Adda is het (afhankelijk van waar je bent) zo'n 20 tot 30 minuten lopen. Vanaf de bushalte langs de A4 (waar bussen tussen Milaan en Bergamo stoppen) is het circa 20 minuten lopen. Reken voor een bezoek aan Crespi d'Adda (afhankelijk van hoe snel je loopt en alles bekijkt) op zo'n 30 tot 60 minuten. 

Ecomuseum Leonardo 

Het Ecomuseum Leonardo is, in tegenstelling tot wat de naam doet geloven, geen museum in klassieke zin. Het is een verzameling van belangrijke historische bouwwerken en objecten langs de Adda waarin het gebruik van het water als bron voor onder meer energie centraal staat. Omdat Leonardo Da Vinci de rivier de Adda als één van zijn belangrijkste studieobjecten beschouwde, is deze verzameling bouwwerken opgedragen aan hem om hem te eren. Een goede uitleg van wat er zoal te zien is langs de Adda, is te vinden op de website Adda di Leonardo. Daar staat ook een interactieve kaart van Google Maps. 

De meest noordelijke punt van het Ecomuseum, is de aanlegsteiger van het veerpontje bij Imbersago. Het verhaal hierachter is dat dit pontje er al was in de tijd dat Da Vinci hier op bezoek was.  Het meest zuidelijke punt is nabij Cassano D'Adda. De totale route bedraagt zo'n 26 kilometer. Het is dan ook te ver om te lopen maar je zou een fiets kunnen huren om de volledige route of delen van de route af te fietsen. Trezzo sull'Adda ligt ongeveer halverwege. Het was niet mogelijk om een fiets te huren in Trezzo sull'Adda. Wel is het mogelijk om via VM Noleggio Bike in Vaprio d'Adda een fiets te huren. Vlakbij deze locatie kun je je auto parkeren. Omdat het geen klassieke verhuur winkel is, dien je telefonisch contact op te nemen om fietsen te reserveren. Maar omdat er uitsluitend in het Italiaans gecommuniceerd wordt, kan dit een kleine uitdaging zijn.

Zelf hebben we vanuit Trezzo sull'Addo het wandelpad langs de rivier gekozen en gewandeld tot aan Crespi D'Adda.  Tussen Trezzo en Crespi is ook een kleine voetgangersbrug waar je over een sluis wandelt. Zo kun je beide kanten van de rivier bekijken. Langs de route staan meerdere informatiepanelen met informatie over de belangrijkste bouwwerken die onderdeel zijn van het Ecomuseum Leonardo. Voor informatie over de verschillende activiteiten en bezienswaardigheden kun je ook op de website van Parco Adda Nord kijken.

Eten en drinken in Trezzo sull'Adda

In Trezzo sull'Adda zijn verschillende restaurants, bars en koffietentjes te vinden. Onze ervaring is wel dat het vaak nodig is om te reserveren. Zowel voor de lunch als het diner. Voor de Italiaanse keuken is Osteria Romana Trezzo (Via Giacomo Matteotti) een aanrader. Mocht je meer het idee van ‘eten in de huiskamer’ zoeken, kies dan voor Locanda Famiglia Stucchi (Viale Vittorio Veneto 36). Dit restaurant heeft beperkte openingstijden. Zo is deze ‘s avonds open van 19.30 tot 21.30. Het heeft een verrassingsmenu voor een nette prijs. Wat luxere restaurants zijn La Cantina (in het hotel Villa Appiani) en Ristorante L’Angolo (Via dei Mille 28). L'Angolo heeft alleen vis op de kaart. Voor een leuke bar kunnen we Birreria della Torre aanraden (Piazza della libertà 35). Deze bar heeft namelijk hun eigen craftbeer. En het is er bovendien erg gezellig. 

Overnachten in Trezzo sull'Adda

Er zijn niet veel overnachtingsplekken in Trezzo sull'Adda. De plaats wordt vaak ook gebruikt als overnachtingsplek voor zakelijke reizigers. Als je van plan bent om Trezzo sull'Adda te gebruiken als uitvalsbasis voor bijvoorbeeld Bergamo en een bezoek wil brengen aan Crespi d'Adda dan raden wij op zijn minst twee nachten aan. Drie nachten geven je echter de tijd om een mooie wandeling of fietstocht langs de rivier Adda te maken. Een mooie plek om te overnachten is Best Western Villa Appiani. Dit hotel is gehuisvest in een oude villa en heeft prachtige kamers met hoge plafonds. Het voordeel van dit hotel is dat het over een eigen parkeerplaats beschikt.

Vervoer van en naar Trezzo sull'Adda

De meest makkelijke manier om naar Trezzo sull'Adda te geraken is met de auto.  De plaats ligt immers langs de drukke A4. Tegelijkertijd kan dat ook wat stress opleveren omdat er allerlei maatregelen zijn genomen om parkeerdrukte tegen te gaan. Op veel openbare parkeerplaatsen gelden restricties waardoor je daar overdag vaak maar maximaal 2 uur mag parkeren met een blauwe kaart en/of tegen betaling. Op zondagmiddag is het ook niet toegestaan om in het plaatsje zelf door het centrum te rijden tenzij je een licentie hebt. In de avond en nacht is het vaak wel mogelijk je auto op een openbare parkeerplaats te laten staan zonder restricties. Zolang je hem maar in de loop van de ochtend weer hebt verplaatst. Zelf hebben wij er voor gekozen om een hotel te boeken met een eigen parkeerplaats en de auto daar vooral laten staan en veel gebruik gemaakt van de benenwagen. Wat ook makkelijk kan in Trezzo sull'Adda. 
 

Trezzo sull'Adda beschikt ook over een goede busverbinding met Bergamo en Milaan (niet op zondag). De busmaatschappij ATM Milano voert deze dienst uit. Lijn Z301 brengt je in 20 minuten vanuit Trezzo sull'Adda naar het busstation in Bergamo of in 25 minuten naar het metrostation Sesto 1 Maggio FS voor lijn M1 naar Milaan. Een ticket koopt je via de app van ATM Milano. Een enkele reis van Trezzo sull'Adda naar Bergamo is €3,30.  Het busstation is gelegen aan de A4. Je komt via een deur bij de halte, die letterlijk langs de snelweg is. Dat komt een beetje vreemd over wellicht maar is hier heel normaal. Door met de bus naar de grotere steden te gaan, spaar je niet alleen parkeergeld uit maar ook tolgelden. 

Geschreven door Lisan Kerstens op 28 Oct 2023 12:05.